การขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลค่าขึ้นศาล

             การขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาล

            เมื่อจะดำเนินคดีโดยการฟ้องร้องคู่กรณีหรือคู่พิพาทต่อศาล และผู้จะทำการฟ้องหรือที่เรียกว่าโจทก์ไม่มีกำลังทรัพย์เพียงพอที่จะชำระค่าธรรมเนียมศาลหรือค่าฤชาธรรมเนียมศาลได้ โดยส่วนมากจะเป็นกรณีที่มีค่าธรรมเนียมศาลในอัตราร้อยละ 2 ของทุนทรัพย์ที่เรียกร้อง ที่มักจะมีการคำฟ้องยื่นต่อศาลพร้อมกับคำร้องขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลเข้าไปด้วย แต่หากเป็นคดีที่มีค่าธรรมเนียมศาลในอัตราที่น้อย เช่น การยื่นคำร้องต่างๆ อาทิ คำร้องผู้จัดการมรดก คำร้องขอรับรองบุตร หรือเป็นการฟ้องโดยไม่มีทุนทรัพย์ อาทิ ฟ้องขับไล่ ฟ้องขอให้เพิกถอนนิติกรรม ฟ้องให้รื้อถอนสิ่งปลูกสร้าง หรือคดีที่มีทุนทรัพย์ไม่เกิน 3 แสนบาท ที่จะมีค่าธรรมเนียมศาลที่โจทก์จะต้องชำระเพียง 200 บาท – 1,000 บาท เท่านั้น ในกรณีนี้มักไม่มีการร้องขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาล เพราะค่าธรรมเนียมศาลมีจำนวนที่น้อยอยู่แล้ว ไม่คุ้มเวลากับค่าดำเนินการของทนายความ เพราะต้องการการนำพยานหลักฐานเสนอต่อศาลพร้อมกับไต่สวนถึงเหตุการของดเว้นค่าธรรมเนียมศาลด้วย

           คุณสมบัติที่จะร้องขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลได้ ได้แก่

          1. เป็นบุคคลที่ไม่มีทรัพย์สินเพียงพอที่จะชำระค่าธรรมเนียมศาลได้

         2. หากผู้ร้องไม่ได้รับยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลจะได้รับความเดือดร้อนเกินสมควร
   
         เมื่ออยู่ในเกณฑ์นี้แล้ว เมื่อให้ทนายทำการร่างคำฟ้อง เอกสารท้ายคำฟ้อง คำร้องขอปิดหมาย เรียบร้อยแล้วนั้น ก็แนบคำร้องของดเว้นความธรรมเนียมศาลไปพร้อมกันในขณะยื่นคำฟ้อง ซึ่งก่อนที่จะถึงวันดำเนินคดีในส่วนหลัก ศาลจะนัดไต่สวนคำร้องของงดเว้นค่าธรรมเนียมศาลเสียก่อน ว่ามีมูลหรือมีข้อเท็จจริงและหลักฐานที่แสดงว่าเห็นว่าอยู่ในเกณฑ์ที่จะได้รับการงดเว้นค่าธรรมเนียมศาลได้หรือไม่ เมื่อถึงวันนัดไต่สวนของดเว้นค่าธรรมเนียมศาล ศาลก็จะให้โจทก์และพยานโจทก์เบิกความพร้อมแสดงหลักฐาน โดยการสืบพยานซึ่งเป็นการถามโดยทนายความรวมถึงศาล ซึ่งในขั้นตอนการไต่สวนคำร้องของดเว้นค่าธรรมเนียมศาลนี้ จำเลยอาจจะยื่นคัดค้านพร้อมกับจำเลยหรือพยานของจำเลย เบิกความเพื่อโต้แย้งการของดเว้นค่าธรรมเนียมศาลได้ด้วย เมื่อเสร็จสิ้นการพิจารณาไต่สวนคำร้องของดเว้นค่าธรรมเนียมศาลเรียบร้อยแล้วนั้น หากศาลเห็นว่าโจทก์อยู่ในเกณฑ์ที่จะได้รับการงดเว้นค่าธรรมเนียมศาล ศาลก็จะมีคำสั่งให้โจทก์ฟ้องคดีโดยไม่ต้องชำระค่าธรรมเนียมศาลหรือค่าขึ้นศาล แต่หากศาลเห็นว่าโจทก์ไม่ได้อยู่ในเกณฑ์ที่จะได้รับการยกเว้นค่าธรรมเนียมศาล ศาลก็จะมีคำสั่งยกคำร้องและให้โจทก์ชำระค่าขึ้นศาล ค่าธรรมเนียมศาลภายในระยะเวลาที่กำหนด หากโจทก์ไม่สามารถนำเงินมาชำระค่าขึ้นศาล ค่าธรรมเนียมศาลได้ภายในระยะเวลาที่ศาลกำหนด ศาลก็จะจำหน่ายคดีอออกจากสารบบความ


            ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

           มาตรา 155 คู่ความซึ่งไม่สามารถเสียค่าธรรมเนียมศาลอาจยื่นคำร้องต่อศาลขอให้ยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลในการฟ้องหรือต่อสู้คดีในศาลชั้นต้นหรือชั้นอุทธรณ์หรือชั้นฎีกาตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 156 และมาตรา 156/1

          มาตรา 156 ผู้ใดมีความจำนงจะขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลในการฟ้องหรือต่อสู้คดี ให้ยื่นคำร้องต่อศาลชั้นต้นที่จะฟ้องหรือได้ฟ้องคดีไว้นั้นพร้อมกับคำฟ้อง คำฟ้องอุทธรณ์ คำฟ้องฎีกา คำร้องสอด หรือคำให้การ แล้วแต่กรณี แต่ถ้าบุคคลนั้นตกเป็นผู้ไม่สามารถเสียค่าธรรมเนียมศาลในภายหลัง จะยื่นคำร้องในเวลาใด ๆ ก็ได้
         การยื่นคำร้องตามวรรคหนึ่ง ผู้ร้องอาจเสนอพยานหลักฐานไปพร้อมคำร้องและหากศาลเห็นสมควรไต่สวนพยานหลักฐานเพิ่มเติมก็ให้ดำเนินการไต่สวนโดยเร็วเท่าที่จำเป็น  ทั้งนี้ ศาลจะมีคำสั่งให้งดการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีนั้นไว้ทั้งหมดหรือแต่บางส่วนเป็นการชั่วคราวจนกว่าการพิจารณาสั่งคำร้องขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลจะถึงที่สุดก็ได้ตามที่ศาลเห็นสมควร

        มาตรา 156/1 เมื่อศาลพิจารณาคำร้องขอยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลเสร็จแล้วให้ศาลมีคำสั่งโดยเร็ว โดยศาลจะมีคำสั่งอนุญาตทั้งหมดหรือแต่เฉพาะบางส่วน หรือยกคำร้องนั้นเสียก็ได้
        ห้ามมิให้ศาลอนุญาตตามคำร้องเช่นว่านั้น เว้นแต่จะเป็นที่เชื่อได้ว่าผู้ร้องไม่มีทรัพย์สินพอที่จะเสียค่าธรรมเนียมศาลหรือหากผู้ร้องไม่ได้รับยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลจะได้รับความเดือดร้อนเกินสมควรเมื่อพิจารณาถึงสถานะของผู้ร้อง และในกรณีผู้ร้องเป็นโจทก์หรือผู้อุทธรณ์หรือฎีกา การฟ้องร้องหรืออุทธรณ์หรือฎีกานั้นมีเหตุผลอันสมควรด้วย
       เมื่อคู่ความคนใดได้รับยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลในการฟ้องหรือต่อสู้คดีในศาลชั้นต้นแล้วยื่นคำร้องเช่นว่านั้นในชั้นอุทธรณ์หรือฎีกา แล้วแต่กรณี อีก ให้ถือว่าคู่ความนั้นยังคงไม่มีทรัพย์สินพอจะเสียค่าธรรมเนียมศาลหรือหากไม่ได้รับยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลแล้วจะได้รับความเดือดร้อนเกินสมควรอยู่ เว้นแต่จะปรากฏต่อศาลเป็นอย่างอื่น
       ในกรณีที่ศาลมีคำสั่งอนุญาตให้ยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลให้แต่เฉพาะบางส่วน หรือมีคำสั่งให้ยกคำร้อง ผู้ขออาจอุทธรณ์คำสั่งนั้นต่อศาลได้ภายในกำหนดเจ็ดวันนับแต่วันมีคำสั่ง คำสั่งของศาลอุทธรณ์เช่นว่านี้ให้เป็นที่สุด

 

ทนายนิธิพล ที่ปรึกษาด้านกฎหมาย

สำนักงานกฎหมาย สำนักงานทนายความ ทนายความ

แฟนเพจ FB : ทนายนิธิพล ที่ปรึกษาด้านกฎหมาย

โทร : 095-453-4145 เวลาติดต่อจันทร์-เสาร์ 10.00น – 18.00น